|
GENEL BİLGİLER
Paulownia Sieb.&Zucc., Çin in kuzey-batı, batı ve güney-batı bölgelerinde doğal yayılış yapan bir ağaç cinsidir. İlk olarak 1785 yılında İsviçreli botanikçi Thunberg tarafından teşhis edilmiştir. Çin de 18-40 °N Enlemleri ve 105-128 °E Boylamları arasında 700-2000 m yükseltiler arasında geniş bir yayılış gösterir. Doğal yayılış alanındaki yıllık yağış ortalaması 500-2500mm (yıllık yağışın %65 i Mayıs-Eylül ayları arasındadır), sıcaklık ekstremiteleri ise -20 °C ile +41 °C arasındadır. Sıcaklık ortalaması 11-23 °C dir. P. tomentosa -20 °C, P. fortunei -10 °C ve P elongata -15°C sıcaklıklara en fazla 5 gün dayanabilmektedir.
Ilıman iklim ve hafif bünyeli kumlu veya kumlu balçık, derin, iyi drenajlı, 5.5-7.5 pHsı olan toprakları tercih eden Paulownia cinsinin 9 türü ve iki varyetesi, Hopper (1994)e göre ise 20 türü mevcuttur. Bu türler arasında; P. tomentosa, P. catalpifolia ve P. elongata Yangzi Irmağının kuzeyinde doğal olarak bulunmaktadır. P. elongata hızlı, P. tomentosa daha yavaş fakat daha kaliteli odun geliştirme özelliğindedir. Yangzi Irmağının güneyinde yayılış gösteren Paulownia türleri arasında en hızlı büyüyen ve düzgün gövde geliştirme özelliğinde olan tür, P. fortunei dir. Yakın zamanda, hızlı büyüyen ve hastalıklara dayanıklı olan P. fortunei (C001, C020, PS01), P. tomentosa (C161), P. elongata nın (C125) ve (PH01) klonları ile %20 civarında genetik kazanca ulaşıldığı belirtilmektedir .
Hızlı büyüme özelliğinde olan Paulownia,özellikle de çap gelişimi bakımından üstün bir büyüme yeteneğindedir. Tomruk üretimi amaçlı plantasyonlarda idare süresi 12-14 yıldır. Uygun ekolojik koşullar altında üstün fertlerin yıllık çap artımları 8-9 cm ye ulaşabilmektedir. 10 yaşındaki münferit ağaçların ortalama hacimleri 0.5 m³e, bazı üstün ağaçların hacimleri ise 3 m³e çıkabilmektedir. Gelişme hızı türlere göre önemli ölçüde değişmektedir. Sürgün gelişimi birçok türde yılda 2-3 kez, sadece P. fortunei de ise yılda bir kez olmaktadır. Değişik bölgelerde türlerin gelişimi farklılık göstermektedir.
Paulownia için en önemli kısıtlayıcı ekolojik faktörler; sıcaklık, taban suyu seviyesi, yıllık yağış miktarı ile bu yağışın yıl içindeki dağılımı ve toprak tipidir. Özellikle Paulownia cinsinin kök sistemi su taşkınlarına ve topraktaki su birikimlerine karşı hassastırlar ve 3-5 gün süren taşkınlardan sonra dikilen fidanlar tamamen kuruyabilmektedir .
Paulownia cinsi dış görünüş itibariyle koyu kahve ve siyah kabuklu, seyrek dallı şemsiyemsi tepe çatısına sahiptir. Önce eflatun renkli çanak şeklinde çiçek açar, uzun süre sonra ise yapraklanır. Paulownia cinsinin yaprak ve çiçekleri gıda bakımından zengin olup, hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Çiçekleri arıcılık için uygundur. Üretilen bal, açık renkli olup özel bir aroması yoktur; ancak, yüksek miktarda üretilmekte ve ticari karışımlar için ideal bileşim olarak kullanılmaktadır .
Fidan üretimi kök, gövde, sürgün çelikleri ve tohum ile kolayca yapılabilmektedir. Hatta doku kültürü yöntemi ile de üretilebilmektedir . Tohumların saklanma süresi kısa olup, çimlenme yüzdesi %36-95 arasında değişmektedir. Fidanlıkta dönümde 6000-7000 fidan üretmek mümkün olmaktadır .
Hızlı gelişme ve odununun üstün özellikleri yanında seyrek tepe çatısı, geç yapraklanması ve kazık kök yapması türün tarım alanlarında tarımsal ürünlerle kombine edilerek kullanılmasında tercih nedenleri olmaktadır. Çinli çiftçiler çiftliğinin sigortası olarak gördükleri Paulownia türlerini Çin Ovası nda yaygın bir şekilde agroforestry uygulamalarında kullanmaktadırlar. İlkbahardan önce buğday ekilip Paulownia ağaçaları yapraklanıncaya kadar hasat edilmekte, yapraklanma sonrası ise, soya fasulyesi ve mısır gibi ürünler yetiştirilmektedir. Paulownia türleri mısır, soya fasulyesi ve buğday dışında pamuk, çay, yer fıstığı, sebze, meyve, tıbbi bitkiler ve yenebilir mantarlar ile kombine yetiştirilebilmektedir. Genel olarak Paulownia ların gelişme performansı ara ürün tarımı yapılan arazilerde saf plantasyonlara kıyasla daha iyi olmaktadır.
Paulownia, agroforestry yanında dekoratif bir alle ağacı, galeri ve park ağacı olarak, ayrıca, açık maden işletmelerinde, bozulan maden alanlarının ağaçlandırılmasında kullanılmaktadır. Doğal rüzgar perdesi olarak Paulownia ağaçları, tarımsal bitkileri dolayısıyla ürünleri korumakta, çiftçilere odun, hayvan yemi ve gübre temin etmektedir. Yaprak ve çiçekleri insan sağlığı için faydalı zengin nutrientler içermektedir. Yaprakta %11.38-çiçekte %4.65 yağ, yaprakta %3.76-meyvede %3.97 glikoz, yaprakta %4.89-meyvede %10.58 çözünür şeker, yaprakta %16-meyvede %27 protein bulunmaktadır.
Odunu hafif fakat sert olup, kurutulunca az hacim kaybeder, stabildir, formu bozulmaz, kolayca işlenir, dağılmaz, çatlamaz. Üstün akustik ve ısı yalıtım özellikleri vardır. Çürümeye karşı dirençli ve aynı zamanda zararlılara karşı dayanıklıdır. Bu özellikleri sayesinde mobilyacılık, el sanatları-hediyelik eşya ve müzik aletleri yapımı, planör, model uçak yapımı, heykel yapımı gibi çok farklı kullanım olanakları mevcuttur. Ayrıca, kerestesi tatsız ve kokusuz olduğundan her türlü yiyecek malzemesinin paketlemesinde kullanılabilir. Çok iyi yazı yazılabilen kerestesi olduğundan özellikle Japonya da kartvizit yapımında kullanılmaktadır.
|
